Oficjalny sposób zapisu: alfabet łaciński
Oficjalnie przyjętym sposobem zapisu dla języka toki pona jest alfabet łaciński. Stosuje się 9 liter dla oznaczenia spółgłosek: p, t, k, s, m, n, l, j, w, oraz 5 liter dla samogłosek: a, e, i, o, u, co daje łącznie 14 liter. Wszystkie słowa toki pony zapisuje się w całości małymi literami, nawet na początku zdania. Wielkie litery alfabetu (majuskuły) używane są wyłącznie w zapisie obcych słów, takich jak imiona, nazwiska, nazwy własne.
W toki ponie używa się typowych znaków interpunkcyjnych alfabetu łacińskiego, w ich typowych funkcjach. Najczęściej wykorzystywanym znakiem interpunkcyjnym jest kropka, zaznaczająca koniec zdania. Znak zapytania stawia się na końcu zdań pytających, zaś wykrzyknikiem na końcu podkreśla się siłę wypowiedzi, oznaczając wykrzyknienia, rozkazy itp. Dwukropek stosowany jest dużo częściej niż w innych językach, ponieważ brak zdań podrzędnie złożonych powoduje częste korzystanie z konstrukcji w rodzaju:
ona li lukin e ni: soweli li moku. = on widział to: zwierzę jadło.
Z tego samego powodu przecinek występuje rzadko. Cudzysłowy najczęściej służą do dosłownego przytoczenia czyjejś wypowiedzi. Zapis dialogu z użyciem myślników jest rzadki; do innych celów myślniki praktycznie nie są używane. Z rzadka stosowany jest wielokropek. Nawiasy i średniki nie mają zastosowania.
Możliwości
Toki pona charakteryzuje się niewielką ilością głosek i prostą strukturą sylab, co w efekcie daje zaledwie 46 dopuszczalnych sylab języka. Lista słów obejmuje tylko około 120 wyrazów, a reguły języka nie przewidują tworzenia nowych wyrazów przez dodawanie końcówek lub łączenie wyrazów — słowotwórstwo nie istnieje1). Nic dziwnego, że te cechy zachęcają do prób opracowania innych, alternatywnych sposobów zapisu.
Pierwsza grupa nowych sposobów zapisu wykorzystuje prostotę fonologiczną toki pony. Co prawda, możliwe byłoby opracowanie sylabariusza, to jest pisma, w którym pojedynczy znak zawsze oznacza konkretną sylabę, jednak wymagałoby to 46 odrębnych, niezależnych znaków. Prostszym rozwiązaniem są pisma alfabetyczno-sylabiczne. W takich pismach znak sylaby składa się z połączenia stałego kształtu literowego określonej spółgłoski oraz kształtu dla samogłoski. W przypadku toki pony wystarcza łączenie 9 znaków dla spółgłosek i 5 dla samogłosek, z ewentualnym dodatkowym znakiem dla oznaczania „n” na końcu sylaby2. Zaletą pism alfabetyczno-sylabicznych w porównaniu ze zwykłymi alfabetami jest większa zwartość zapisu. Tak samo jak alfabet, umożliwiają zapisanie dowolnego słowa zgodnego z systemem fonetycznym toki pony, a więc również nazw własnych i innych obcych wyrazów oraz nowych słów, jeśli zostaną wprowadzone do języka.
Druga grupa obejmuje pisma ideograficzne, tutaj głównie logograficzne, w których każdemu słowu toki pony przyporządkowano pewien znak graficzny (logogram), który je obrazuje. Mimo niewielkiej ilości słów w toki ponie, liczba symboli w takim piśmie jest bardzo duża w porównaniu z zapisem alfabetycznym. Drugą wadą tych pism jest brak elastyczności: do nowych słów języka potrzebne jest stworzenie nowych symboli, zaś dla obcych słów — uzupełnienie logogramów systemem zapisu fonetycznego.
Hangul
Typ: alfabetyczno-sylabiczne
Autor: jan Kowi (Corey)
Data publikacji: 2004-08-27
Strona www: http://www.tokipona.bravehost.com/korean.html
Kompletny system zapisu toki pony przy zastosowaniu koreańskiego alfabetu hangul (hangyl), z uwzględnieniem różnic fonetyki obu języków.
Każda sylaba zapisywana jest jako blok wewnątrz pola kwadratu. Podstawą znaku sylaby jest znak samogłoski, towarzysząca jej spółgłoska jest zapisywana po lewej od niej lub ponad nią, zależnie od kształtu znaku samogłoski. Końcowe „n” zapisuje się w dolnej części bloku sylaby.
W języku koreańskim głoski [j] i [w] są traktowane jako część następującej po nich samogłoski, więc do zapisu sylab toki pony zaczynających się od tych głosek zastosowano specjalne złożenia, traktowane jak pojedyncza samogłoska. Dlatego też wymagają one dodatkowego symbolu oznaczającego brak spółgłoski (poniżej pokazano znaki bez tego symbolu).
Autor nie przewidział sposobu zapisywania wielkich liter dla imion lub innych obcych słów. Używane są zwykłe, łacińskie znaki interpunkcyjne.
Przykład:
sitelen pona
Typ: alfabetyczno-sylabiczne
Autor: LaPingvino
Data publikacji: 2006-07-30
Strona www: http://community.livejournal.com/tokipona/15917.html
Pismo o prostych kształtach podstawowych. Samogłoski zapisywane są ponad znakami spółgłosek, połączone z nimi. Kropka w górnej części znaku oznacza końcową nosówkę „n” w sylabie. Występujące na początku wyrazu samogłoski zapisywane są ponad specjalnym znakiem oznaczającym brak początkowej spółgłoski. Użycie wielkich liter ani znaków interpunkcyjnych nie zostało opisane.
Pismo mushi-san
Typ: alfabetyczno-sylabiczne
Autor: mushisan
Data publikacji: 2006-05-12(?)
Strona www (tylko obrazek GIF!): http://i7.photobucket.com/albums/y292/mushisan/tokipona.gif
Szczególną cechą tego pisma jest użycie jednych i tych samych samych symboli do zapisu zarówno samogłosek jak i spółgłosek. Taki sam znak umieszczony w górnej części zapisu sylaby oznacza spółgłoskę, zaś w dolnej — samogłoskę. Skutkiem jest mniejsza liczba podstawowych symboli niż nawet w zapisie alfabetem łacińskim. Brak znaków interpunkcyjnych i wielkich liter.
Tengwar
Typ: alfabetyczno-sylabiczne
Autor: janPije (Bryant Knight)
Data publikacji: przed 2004-04-18
Strona www: http://bknight0.myweb.uga.edu/toki/tengwar/tengwar.html
Kompletny system zapisu toki pony przy zastosowaniu wymyślonego przez J.R.R. Tolkiena pisma tengwar. Podstawą znaku sylaby jest symbol spółgłoski. Samogłoska zapisywana jest zawsze ponad spółgłoską, jako znak diakrytyczny. Jeśli sylaba zaczyna się od samogłoski, podstawę dla tej samogłoski stanowi specjalny znak bez wartości fonetycznej. Występujące na końcu sylaby „-n” zapisuje się w postaci kreski lub tyldy ponad początkową spółgłoską sylaby (ale poniżej zawijasu, kreski lub kropek oznaczających samogłoskę).
Przewidziano podstawowe znaki interpunkcyjne: kropkę, pytajnik, wykrzyknik, cudzysłowy, przecinek a nawet nawiasy (innego kształtu niż oryginalne znaki tengwaru). Niestety, brak znaku dla dwukropka. W zapisie tengwarem zaznacza się nie tylko koniec zdania, ale i jego początek (podobnie dla znaku akapitu), również po pytajniku lub wykrzykniku. Ograniczniki wskazujące początek i koniec akapitu mogą, lecz nie muszą być stosowane. Jeśli postawiono ogranicznik akapitu, to nie stawia się obok niego ogranicznika zdania.
Nie przewidziano sposobu zapisywania wielkich liter dla imion lub innych obcych słów.
sitelen toki pi linja wan
Typ: alfabetyczno-sylabiczne
Autor: jan Mika
Data publikacji: 2010-02-21
Pismo o prostych kształtach, w którym, inaczej niż w pozostałych pismach sylabicznych, wszystkie znaki złożone są z połączonych w całość linii (stąd nazwa). Sylaby są tworzone przez płynne dołączenie do kształtu spółgłoski odpowiedniej kreski, łuku lub pętli, odpowiadającej danej samogłosce.
Końcowe „-n” zapisywane jest przez dodanie wydłużonej pętli, zaś nazwy własne i inne obce słowa ujmuje się w znaki przypominające apostrofy. Znaki interpunkcyjne reprezentowane są przez małe kółka w dolnej linii pisma, z dołączonymi kreskami i łukami.
Pismo Nelanth
Typ: ideograficzne (logograficzne) plus alfabet
Autor: spad0103 (Nelanth)
Data publikacji: 2006-08-04
Strona www: http://asemaen.site.voila.fr/tokipona/
Pismo logograficzne linearne, w którym każdemu słowu toki pony odpowiada odrębny symbol. Brak zaprojektowanych symboli dla kilku słów (ken, nimi, pakala, sin, tan, taso).
Dla obcych słów autor przewidział notację fonetyczną, dodatkowymi znakami alfabetycznymi. Uzupełnieniem są zwykłe, łacińskie znaki interpunkcyjne.
Unicode
Typ: ideograficzne (logograficzne)
Autor: Henrik Theiling
Data publikacji: 2006-07-24
Strona www: http://www.theiling.de/schrift/tokipona.html
Pismo logograficzne linearne, w którym każdemu słowu toki pony odpowiada odrębny znak wybrany z zestawu Unicode. Zaletą w stosunku do innych pism logograficznych jest większa łatwość zapisu w postaci elektronicznej — można zapisać tekst korzystając ze znaków ze standardowego międzynarodowego zestawu, zamiast składać go z obrazków z rysunkami samodzielnie zaprojektowanych symboli.
Przykład:
sitelen suwi
Typ: hieroglificzne
Autor: jan Josan (Jonathan Gabel)
Data publikacji: 2009-12-01
Strona www: http://www.jonathangabel.com/projects/t47/index.html
Efektowne nieliniowe pismo hieroglificzne przypominające pismo Majów. Na stronie autora można znaleźć omówienie, przykłady oraz lekcje omawiające poszczególne zagadnienia związane z tym sposobem zapisu. System składa się z podstawowych kształtów dla głosek, których połączenie daje glify sylab:
Zupełnie odmiennie niż w innych propozycjach sposobu zapisu sylab, w tym piśmie oznaczenia samogłoski nie są umieszczane pod, ponad ani obok kształtu spółgłoski, lecz wewnątrz niego. Przy tym zarówno pozycja rysunku samogłoski wewnątrz kształtu spółgłoski, jak i jej orientacja nie są stałe i sztywno ustalone — decydująca jest czytelność i estetyka (por. poniżej glify dla sylab ki oraz li). Oznaczanie dla końcowej nosówki „-n” umieszczane jest pod rysunkiem spółgłoski.
Dzięki glifom dla wszystkich sylab możliwe jest zapisanie dowolnego słowa zgodnego z fonetyką toki pony. Glify składające się na słowo rysuje się jako połączone.
Oprócz tego system obejmuje osobne glify dla całych słów (poniżej pokazano jedynie początek listy). Ponieważ rysunki dla słów zawierają sporo szczegółów, autor zadbał o alternatywne, uproszczone warianty każdego z nich, jak również instrukcje, jak je rysować.
Dzięki temu rozwiązaniu zapis może być bardziej urozmaicony wizualnie, a w zależności od potrzeb estetycznych to samo słowo można zapisać ideograficznie, pojedynczym rysunkiem, lub fonetycznie, sylabami.
Zdania zapisywane są w postaci poziomych lub pionowych bloków zbudowanych z glifów reprezentujących słowa, od lewej do prawej i z góry na dół. Glify oznaczające koniec zdania, odpowiadające kropce, wykrzyknikowi, pytajnikowi zawsze rysowane są poziomo, wzdłuż całej długości, poniżej bloku, służąc jako rodzaj postumentu dla całego zdania. Cudzysłów, w którym umieszczono cudzą wypowiedź, traktowany jest jak kropka kończąca zdanie, tj. występuje zamiast niej jako postument dla całości cytowanego zdania (nie zapisuje się początkowego cudzysłowu). Rodzajem postumentu jest również określnik kontekstu la, choć występuje nie jako podstawa całości bloku, lecz podpiera tylko jego górną część, spoczywając na następnych glifach.
Bardzo ciekawą cechą jest przedstawianie operatorów gramatycznych (li, e, pi, o, la) oraz przyimków (tawa, lon, tan, sama, kepeken) jako kontenerów na inne glify:
Przykład:
Dwuliterowy kod
Typ: kod tachygraficzny
Autor: jan-ante
Data publikacji: 2009-10-21
Strona www: http://forums.tokipona.org/viewtopic.php?f=7&t=1165
Zapis quasi-logograficzny, w którym każdemu słowu toki pony odpowiada 2-literowy skrót. Zaprojektowany do szybkiego pisania krótkich zdań, SMS-ów itp.
Wszystkie słowa, oprócz słów gramatycznych i wykrzyknień (li, e, pi, la, o, a), kodowane są dwiema literami, z zestawu liter używanych do zwyczajnego sposobu zapisywania toki pony. Ogólne reguły tworzenia takich skrótów są następujące: pierwsza litera skrótu jest pierwszą literą słowa, druga litera skrótu musi wystąpić w słowie. Jeśli obu warunków nie da się spełnić bez dublowania się skrótów, to skrót może zostać utworzony z dwu liter słowa, w kolejności, w jakiej w nim występują (tego rodzaju skróty są zaznaczone poniżej na czerwono). Wyjątkami są „pm” dla pan oraz „kj” dla kili.
Słowa gramatyczne toki pony oraz wykrzyknienia zapisywane są pojedynczymi znakami:
a — a
la — l lub ^ lub >
li — i lub * lub <
o — o lub !
e — e lub ~ lub -
pi — p lub @ lub =
Jeśli na oznaczenie słów gramatycznych nie zostały użyte pojedyncze litery, to można je zapisywać bez odstępów, w przeciwnym razie odstępy są konieczne:
tkpo*po twal = toki pona li pona tawa ali
tkpo i po twal = toki pona li pona tawa ali
Jeśli słowo jan poprzedza nazwę własną, to można je zapisać jako „j”, np:
ts jSonja*so~ni. = taso jan Sonja li sona e ni.
Przykład:
pomt = pona mute